Malulen Emeklilik Nedir ve Kimler Malulen Emekli Olabilir?
Bir sosyal devlet anlayışı olarak ülkemizde de çalışma hayatı ve emeklilik konularında engellilere pozitif ayrımcılık uygulanmakta, engellilerin sağlıklı insanlara göre daha kısa sürede ve avantajlı şartlarda emekli olmaları sağlanmaktadır. Bunlardan biri de malulen emekliliktir. Erken emeklilik türleri arasında en kısa sürede ve en az primle emekli olunan seçenektir.
İlk sigorta başlangıç tarihinden önce sağlıklı olan, ya da engelli olduğu halde rahatsızlığı malul derecede olmayan, ancak çalışma süreci içerisinde malûl duruma düşen engelliler, sigorta süresi ve yıl şartlarını karşılamak şartıyla malulen emekli olabilirler.
Malulen Emekli Olmanın Şartları Nelerdir?
Malulen emekli olmanın ilk şartı; ilk sigorta başlangıç tarihinde engelli olmamak, ya da engelli olsa bile, malül derecede olmamak, maluliyetin çalışma süresi içerisinde oluşmuş olmasıdır. Yani bir çalışanın sigorta başlangıç tarihinde %40 -45 gibi bir oranda engelli olması malulen emekliliğine engel değildir. Şayet bu şahsın rahatsızlığı çalışma süreci içerisinde ilerlemiş, oranı yükselmiş ve malül duruma gelmişse malulen emekliliği mümkündür.
Çalışan, doğuştan ya da ilk sigorta başlangıç tarihinden önce malül durumda ise, malulen emeklilik mümkün olmaz. Bu durumda biraz daha fazla sigorta süresi ve prim gün sayısı ile erken emeklilik diğer bir seçenektir.
Malulen emeklilik konusunun diğer şartları ise, 10 yıl sigorta süresi ve 1800 prim gün sayısıdır. Ancak başkasının sürekli bakımına muhtaçlık durumunda 10 yıl şartı aranmaz, 1800 gün prim ödemesi gerçekleştiğinde malulen emekli olabilir. Ayrıca yeterli oranın alandı rahatsızlıklar, maluliyet cetveli hastalıklar listesinde mevcut olmalıdır.
Kamu görevlileri kapsamındaki 4C sigortalıları için vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalılar da malul sayılır.
Malulen Emeklilik Başvurusunda Hangi Evraklar Kullanılmalıdır?
A- Hizmet akdine tabi çalışan (4/a’lı) ve kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile köy ve mahalle muhtarları (4/b’li) sigortalılar için;
* Beyan Taahhüt Belgesi ve Tahsis Talep
* Sigortalı işten ayrılış bildirgesi (iş yerinden ayrıldıktan sonraki 10 gün içinde talepte bulunmak)
B- Kamu görevlisi olan (4/c’li) sigortalılar için;
* Malulen emekliye sevke ilişkin emekliye sevk onayı
* Malullük aylığı hak etmek için açıkta bulunan kişinin vekâleten veya şahsen veya görevde bulunanlar için Kurumları aracılığı ile yapılacak başvuru,
* Maluliyet tespiti için Sağlık Kurulu raporu
.jpg)
Malulen Emeklilik Başvurusu Nasıl Yapılır?
Maluliyet tespiti için sigortalı veya sigortalı işveren, bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine yazılı olarak başvurmalıdır. Yazılı başvurunun sonrasında yetkili kurum, yetkili sağlık kurullarına sevk edecektir. Bu sağlık kurullarınca düzenlenen raporun incelenmesi sonucu Kurum Sağlık Kurulu, sigortalının maluliyet şartları taşıyıp taşımadığına karar vermektedir.
Sigortalıların bireysel başvuru ile aldıkları engelli sağlık kurulu raporları ya da maluliyet tespit raporları gibi belgeler malulen emeklilik için geçerli değildir. Malulen emeklilikte kurum sevki şarttır. Sigortalı kurum tarafından maluliyet tespiti için yetkili bir hastaneye sevk edilir. Rapor hastane tarafından kuruma gönderilir ve kurum sağlık kurulu tarafından değerlendirilir. Sigortalı kişinin malul olması için, meslekte kazanma gücü veya çalışma gücünün en az "% 60" ’ını kaybetmesi Sağlık Kurulunca tespit edilmesi gereklidir.
Malulen Emeklilik Başvuru Sorgulaması
Malulen emeklilik başvuru sorgulaması için özel bir sorgulama ekranı olmamakla birlikte, diğer sosyal güvenlik işlemlerine ait evraklar gibi Sosyal güvenlik kurumu DYS evrak takibi sayfasından sorgulanabilir.
E-devlet Linki : Sosyal Güvenlik Kurumu DYS Evrak Takip Ekranı
Malulen Emeklilik Maaş Hesaplaması
Malulen emeklilik maaşında da diğer emekli maaşlarında olduğu gibi en önemli belirleyici unsur, prim esas kazanç tutarıdır. Bu tutar, yani üzerinden sigorta primi kesilen brüt ücret ne kadar yüksek olursa tüm emekli maaşları gibi malulen emekli maaşı da o kadar yüksek olur.
Malûl durumdaki engellilere her ne kadar 1800 gün prim ile emekli maaşı bağlanıyor olsa da bağlanacak maaşın prim gün sayısı ile orantılı olarak çok düşük olmasının önüne geçen yasal düzenlemeler bulunmaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanununun ilgili maddesi ile malulen emekli maaşları aylık bağlama oranı yönünden normal maaşlara karşı korunmuştur.
