Günümüzde, işverenlerin engelli çalışanları istihdam etmeleri gerekmektedir. Ancak, bu zorunluluk hakkında birçok yanlış anlama ve eksik bilgi mevcuttur. Bu yazımızda, işverenlerin engelli çalıştırma zorunluluğu hakkında bilmesi gereken detayları ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
Engelli çalıştırma zorunluluğu nedir?
Engelli çalıştırma zorunluluğu; işverenlere işyerlerinde belirli bir çalışan sayısına ulaştıklarında yasal olarak belirli oranlarda engelli çalışan istihdam etme zorunluluğu getiren bir düzenlemedir. Engelli çalışanları istihdam etme zorunluluğu işverenler için önemli bir yasal sorumluluktur.
Engelli çalıştırma şartları nelerdir?
İşverenlerin en az 50 çalışanı varsa engelli çalışanları istihdam etme yükümlülükleri vardır. Bu yasal zorunluluk, Engelli çalıştırma yükümlülüğü 4857 sayılı İş Kanunu 30. maddesinde belirlenmiştir.
İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Engelli istihdamını arttırmak isteyen devletimiz yasa ve yönetmeliklerle engelliler için pozitif ayrımcılık yapmaktadır. Engelliler için pozitif olarak uygulanan engelli istihdam ve engellilerin işe girmesini sağlamaya yönelik olan çalışmalar yapılmakta olup İŞKUR tarafından denetlenmektedir.
Kamuda engelli çalıştırma oranı?
Engelli istihdamı devlet kurumlarının yapmak zorunda olduğu ve yasalarca hükme bağlanmış bir durumdur. Yasa gereğince devlet kurumunda 50 kişiden fazla personel çalıştıran kurumlar, personel sayısının %4 oranında engelli çalıştırmaya mecburdur.
| Kamu | Çalıştırma Oranı |
|---|---|
| 50 ve üzeri kurumlarda | %4 |
Özel sektörde engelli çalıştırma oranı?
Engelli istihdamı özel firmaların yapmak zorunda olduğu ve yasalarca hükme bağlanmış bir durumdur. Yasa gereğince özel işyerlerinde 50 kişiden fazla personel çalıştıran firmalar, personel sayısının %3 oranında engelli çalıştırmaya mecburdur.
| Özel Sektör | Çalıştırma Oranı |
|---|---|
| 50 ve üzeri kurumlarda | %3 |
Engelli çalıştırmama cezası ne kadar?
Engelli istihdam etmeyen firmalar ve kuruluşlar denetim ve kontrol sürelerinden sonra hala engelli çalıştırmıyor ise; idari para cezası ödemek zorunda kalır.
Engelli işçi çalıştırmama cezası “Çalıştırılmayan her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırılmayan her ay için “2023 yılı 13.191 TL” olarak görülmektedir. Ceza alan firma kişi başı her ay olmak kaydı ile bu parayı ödemek zorunda kalabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta cezaların senelik değil aylık olarak uygulanacağıdır.
| Dönem | İdari Ceza |
|---|---|
| 2023 | 13.191,00 TL |
| 2022 | 5.921,00 TL |
| 2021 | 4.346,77 TL |
| 2020 | 3.983,00 TL |
| 2019 | 3.250,00 TL |
Örneğin ; Uygulanan para cezaları engelli kişi başına hesaplanır. Eğer firma 1000 kişi çalıştırıyor ise, 30 engelli kişi istihdam etmek zorundadır. Eğer 15 kişi çalıştırıyor ve kendisine verilen süre içinde 15 kişi daha engelli istihdam etmediyse ceza ödemek durumunda kalır.
Engelli istihdam etmediği tespit edilen firmaya ( 12 “AY” x 15 “KİŞİ SAYISI” x 13.191 TL “İDARİ CEZA” ) = 2.374.380 TL idari para cezası uygulanır.
Engelli istihdamı cezaları nerelerde kullanılıyor?
Cezai yaptırımları uygulayan İŞKUR bu para cezaları ile engelli istihdamı sağlayan firmalara fonlama yapmaktadır. Engelli istihdamında istenen seviyede olmayan ülkemizde son yıllarda pozitif gelişmeler olmaktadır.
Ayrıca İŞKUR kendi işini kurmak isteyen engellilere hibe kredi ve faizsiz uzun aylara bölünmüş kredi gibi imkanlar sunmaktadır. Bu sayede firmalardan toplanan cezalar yine istihdam için kullanılmış ve iş hayatından uzak tutulan engellilere destek olmuştur.
Engelli istihdamı denetimi nasıl yapılır?
İŞKUR tarafından her yıl “belirli ve belirsiz” periyotlarda firmaları ve kurumları denetlemektedir. Denetlenen firmalar ve kuruluşlar yasa ile belirtilen sayıda engelli kişi çalıştırmıyor ise, uyarı verilmekte olup tekrar kontrol mekanizması işlemeye devam etmektedir.
İş verene engelli istihdam etmesi için bir süre tanınır ve süre bitiminde İŞKUR denetmenleri işverenden işe alınan engelli kişilerin kimlik bilgilerini talep eder. Eğer işveren eksikliği gideremezse yani engelli istihdam etmez ise, cezai yaptırım uygulanır.
Engelli çalıştırma zorunluluğu konumuz hakkında merak ettiğiniz soruları alt kısımda yer alan yorumlar kısmından bizlere sorabilirsiniz.
