Engelli Hakları Bilgi Rehberi 2024

Yeni engelli hakları, fatura indirimi, erken emeklilik, vergi indirimi, ücretsiz ulaşım, özel şirketlerde avantajlar ve muayene önceliği gibi imkanlar sunarak engelli bireylerin yaşam kalitesini artırmayı hedefliyor.

Yeni engelli hakları nelerdir?

Yeni engelli hakları, hayatta bir adım geride olan bu vatandaşlarımızın sosyal yaşamlarında daha da zorlanmalarını engellemek amacıyla verilmiş haklardır. Pek çok konuda devletten sosyal destek alabilen vatandaşlar, hiç değilse kendilerine verilen bu haklarla bir nebze olsun rahat nefes almaktadırlar. Engelli vatandaşlara verilen haklar geniş kapsamlı olarak aşağıda verilmiştir. Kısaca engelli haklarını incelemek gerekirse;

2024 güncel engelli hakları listesi;

• Erken Emeklilik Hakkı
• Kurumsal Alanlarda İndirimler
• Kamusal Alanlarda İndirimler
• Engelli Aylığı
• Muhtaç Aylığı
• Evde Bakım Hizmeti ve aylığı 
• Gelir Vergisi İndirimi
• ÖTV muafiyeti 
• Özel Araç ve Gereçlerde KDV İndirimi
• MTV muafiyeti 
• Emlak Vergisi muafiyeti 
• İthal Araç ve Gereçlerde Gümrük Vergisi muafiyeti 
• Engelli Kimlik Kartı
• Su İndirimi
• Elektrik Yardım Desteği
• Doğalgaz yardımı 
• Toplu Taşıma İndirimi
• Devlet Demir Yolları İndirimi
• Kredi Yurtlar Kurumu İndirimi
• Ücretsiz Devlet Tiyatroları Girişi 
• Müze ve Ören Yerlerine ücretsiz Giriş
• Milli Parklar ve Tabiat Parklarına Ücretsiz Giriş 
• Şehirler Arası Otobüs İndirimi
• THY Engelli İndirimi
• İletişim Engelli İndirimi
• İnternet Engelli indirimi
• EKPSS Hakkı
• Özel Eğitim Hakları (Özel Gereksinim)
• Hastanelerde muayene önceliği 

Siz de aşağıdaki başlıklarda verilen engelli haklarını inceleyebilir ve bu haklar detaylıca öğrenebilirsiniz.

Engelli hakları nelerdir?

Engelli hakları, engelli bireylerin insan haklarına ve temel özgürlüklerine erişimini sağlamayı amaçlayan bir dizi yasa ve düzenlemeleri ifade eder. Engelli hakları, engelli bireylerin toplumda tam bir katılım ve eşitlik için eşit fırsatlar ve erişim sağlamayı amaçlar. Şimdi hep beraber detaylı şekilde engelli haklarını inceleyelim;

Engelli sosyal yardımlar nelerdir?

Engelli sosyal yardımları engelli, engelli yakınları ve muhtaç durumda olan kişilere yapılan ödeme türleridir. Engelli kişilere nakdi olarak olarak sağlanan sosyal yardım haklarını incelemek gerekirse;

Engelli aylığı nedir?

Engelli haklarında yer alan aylık bağlanması hususunda bilgiler şu şekilde sıralanırlar;

Engellilik çeşidi fark etmeksizin, “gelir düzeyi düşük” % 40 engellilik oranı bulunduğu sağlık raporu ile ifade edilen vatandaşların tümü, engelli hakları kapsamında, engelli 2022 engelli aylık ödemesinden yararlanırlar.

Engelli aylığına nasıl başvurulur?

Engelli bireylerin, maaş hakkından yararlanmak için ilk etapta ikamet ettikleri ilçe’de yer alan Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Vakfı binasına gitmeleri gerekir. Kendileri gidemiyor ise vekilleri, engelli vesayetle kısıtlı ise vasileri, vekalwtnqme ve vasilik belgesi ile bu kurumdan adlarına başvuru yaparlar. Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışma Vakfı binasına sadece nüfus cüzdanı ile gitmek yeterlidir.

Giden vasi ise vasilik belgesi ve engelli vatandaşın nüfus cüzdanı götürülecek evraklardır. Bu aşama ardından kurum çalışanlarına engelli maaşı alınmak istendiği aktarılmalıdır. Talep üzerine, engelli vatandaşlar kurumun adresini ilettiği ve adlarına randevu aldığı bir devlet hastanesine yönlendirilirler. Belirtilen randevu tarihinde bu hastanede gerekli muayeneler yaptırılarak, ücretsiz bir şekilde engelli sağlık raporu edinilir. Elde yeni tarihli engelli sağlık kurulu raporu mevcut ise o da geçerli kabul edilir.

Engelli aylığı ne kadar?

Önerilen Yazı

Engelli Maaşı Bilgi Rehberi 2024

Evde bakım maaşı nedir?

Evde bakım maaşı, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından, %50 ve üzerinde engelli olup raporunda “Ağır engelli” ya da “tam bağımlı” ibaresi bulunan ve kendi temel ihtiyaçlarını karşılayamayan engellinin  bakımını üstlenecek kişilere verilen bir yardım türüdür.

Evde bakım maaşı ne kadar?

Muhtaçlık aylığı nedir?

27.09.2008 / 27010 sayılı resmi gazete “Vakıflar Yönetmeliği” maddeleri gereğince muhtaç aylığı bağlanmaktadır. Muhtaçlık aylığı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından %40 ve üstü muhtaçlık sınırı altında kalan kişilere verilmektedir.

Muhtaçlığı aylığı ne kadar?

Engelli erken emeklilik hakkı

Engelli hakları kapsamında Engelli erken emeklilik hakkı, yüzde 40 ve üzeri kişilerin belli kriterleri yerine getirmesi ile beraber yaş şartı aranmadan olunan emeklilik hakkıdır.

Önerilen Yazı

Ne Zaman Emekli Olurum?

Malulen emekli nasıl olunur?

Malulen emeklilik ise; işe giriş yaptıktan sonra herhangi bir kaza ya da hastalık sonucunda engelli hale gelip de yüzde 60 oranında çalışma gücü kaybı ile malul sayılan vatandaşların elde etmiş olduğu bir haktır.

Ancak malulen emekli olabilmek için engelli vatandaşların belirli şartları da taşıyor olması gerekmektedir. Malulen emekli olmak için gereken sigorta süresi ve prim şartları 10 yıl 1800 prim gün sayısıdır. Başkasının sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli kişiler için 10 yıllık sigorta süresi şartı aranmayıp 1800 prim gün sayısı ile emekli edilirler.

Engelli vergi indirimi nelerdir?

Engelli hakları kapsamında verilen diğer hak ise engelli kişilere uygulanan engelli vergi indirim türleridir. Kısaca incelemek gerekirsek;

• • Gelir Vergi İndirimi
  • ÖTV Muafiyeti
  • MTV Muafiyeti
  • Emlak Vergisi Muafiyeti
  • Özel Araç ve Gereçlerde KDV Muafiyeti
  • İthal Edilen Araç ve Gereçlerde Gümrük Vergisi Muafiyeti

Özel araç ve gereçler KDV indirimi desteği

Engelli vatandaşlar için uygulanan KDV muafiyeti kapsamında engelli vatandaşların eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş ve kullandıkları her türlü araç, gereç ve özel bilgisayar programları Katma Değer Vergisinden muaf edilmiştir.

Bu sayede engelli vatandaşların kullandıkları; görme engelli vatandaşlar için kullanılan bastonlar, yazı makineler, kabartma klavyeler, sesli kitaplar, ortopedik engellilerin kullandıkları ortez ve protez gibi cihazlar bu KDV muafiyetine giren cihazlardır.

Buna göre yukarıda verilen bir çok hak, engelli vatandaşlar için sunulan önemli hakların başında yer alır. Hayatta bir adım geride olan bu vatandaşların sosyal hayatlarında ve ekonomik yaşamlarında daha da zorlanmamaları için bu haklar oldukça önemli bir konuma sahiptir.

Kamu kurumları tarafından sağlanan haklar nelerdir?

Devletimiz tarafından engelli kişilere yönelik sağlanan ayrıcalıklı hakları kısaca incelemek gerekirsek;

Engelli su indirimi desteği

Engelli kişilere yönelik belediyelerin “Su ve Kanalizasyon İdaresi” tarafından su faturaları üzerinde % 50 indirimi yapmaktadır. (Her kurum bu indirimi sağlamamaktadır.) 

Engelli vatandaşlar % 40 ve üzeri oranda engellilik durumunu belirten sağlık raporları ve nüfus cüzdanları ile ikamet ettikleri ilde bulunan, Su ve Kanalizasyon İşleri Müdürlüğüne giderek, buradaki çalışanlara su faturasında indirimden yararlanmak istediklerini belirtirler. Kişi eğer bizzat gidemiyor ise vekili ya da vasisi, kişinin engellilik raporu, kendisine ait vasilik belgesi ya da vekaletname ve nüfus cüzdanı ile Su ve Kanalizasyon İşleri Müdürlüğüne başvurur. Bu başvurular sonunda çalışanlar gerekli kayıt tanımlamalarını yaparlar.

Tüm adımların sonunda ise artık su faturaları, engelli vatandaşın standart kullanımı için yansıtılan ücret üzerinde indirim uygulanarak gönderilir. Fatura giderleri yarı yarıya azaltılır.

Engelli elektrik indirim desteği

Engelli vatandaşların elektrik indiriminden yararlanmaları Resmi Gazetede yayınlanan kararla yürürlüğü sokulmuştur. Buna göre engelli olan vatandaşların kimlikleri ile başvuru yaptıkları takdirde elektrik indirim desteği hakkı kazanmış olurlar. PTT ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından imzalanan protokole göre devletten düzenli sosyal yardım ödemesi alan hak sahiplerine elektrik tüketim desteği verilir. Bunun yanı sıra elektrik indirim hakkında destek payı faturalardan otomatik olarak düşülerek aynı zamanda geçmişe yönelik 3 dönem şeklinde de yapılabilecektir. Buna göre engelli vatandaşlara verilen elektrik indirim hakkı 1 – 2 kişilik hanelerde aylık 75 kwh, 3 kişilik hanelerde aylık 100 kwh, 4 kişilik ailelere de ise aylık 125 kwh, 5 kişilik hanelerde ise 150 kwh şekline yapılacaktır.

Engelli araç park yeri hakkı

Engelli vatandaşlar için park hakkı; bu vatandaşların özellikle havalimanlarında ve belediyelerin işletmiş olduğu otoparklarda geçerli olan haklardır.. Bu sayede bu vatandaşlar park için herhangi bir şekilde bu alanlara ödeme yapmak zorunluluğundan kurtulmuş olurlar. Ayrıca taşıt yolu üzeri ve avm otoparkları gibi yerlerde engelliler için özel araç park yerleri bulunur. Bunun yanı sıra ÖTV indirimli olan araçları için engelli vatandaşların park hakkı kapsamında evlerinin önüne engelli araç park yeri yaptırma hakları bulunur. Bunun için kişilerin belediyeye başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

Engelli tıbbi malzeme desteği

Engelli hakları kapsamında, vatandaşlar için tıbbi malzeme alım hakları, devletin engelli vatandaşları için vermiş olduğu en önemli uygulamalardan bir tanesidir. Buna göre hanede bulunan kişi başına düşen geliri asgari ücretin üçte birinden az olan kişiler tıbbi malzeme alımlarında devletten yardım talep edebilmektedirler. Buna göre engelli vatandaşlara yapılacak olan tıbbi malzeme alım hakları;

• Özellikle 2 yaşını doldurmuş olan engelli çocuklar için 2 yıllık olmak üzere kişilerin tek doktor imzalı alacakları aylık raporlarla aylık 120 tane bez alımı yapılabilmektedir.
• 5 yılda bir kez alınabilecek olan ve ilgili birimler tarafından hazırlanmış olan malzeme raporu ile reçete edilmesi şartıyla Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tekerlekli sandalye verilmektedir.

Kamu ve Kurumlar tarafından sağlanan diğer haklar nelerdir?

Kamu ve kurumları tarafından verilen diğer engelli hakları ise şu şekildedir;

• Müze ve Ören Yerlerine Girişte Engelli İndirimi
• Devlet Tiyatroları Engelli İndirimi
• Milli Parklar, Tabiatı Koruma Alanları Ve Tabiat Parklarına Girişte Engelli İndirimi
• Kredi Yurtlar Kurumu (KYK) Engelli Hakları

Engelli ücretsiz ulaşım hakları nelerdir?

Engelli haklarından bedava ulaşım hususunda bilgiler şu şekilde sıralanırlar; Engel çeşidi fark etmeksizin, % 40 ve üzeri oranda engellik durumu taşıdığı sağlık raporu ile sabit olan bireyler, ücretsiz şehiriçi ulaşım haklarından yararlanır. % 40 engelli sağlık raporu olan vatandaşlar, şehir içi otobüs, metro, deniz yolları, TCDD ile ulaşım çeşitlerini tercih etmeleri halinde her hangi bir ücret ödemeden diledikleri yere gitme hakkında sahiptirler.

Bu haktan yararlanmak için engelli bireylerin % 40 engellilik durumunu ifade eden sağlık raporları ile birlikte, bulundukları ilin belediyesinin şehir içi ulaşım hizmetini yürüten birimine başvurmaları gerekmektedir. 

Engelli ulaşım indirimleri nelerdir?

• Engelli vatandaşlar için ulaşım indirimi bazı ulaşım araçlarında geçerli olup bazı ulaşım araçlarında geçerli olmamaktadır. Buna göre;
• Engelli vatandaşlar; belediye otobüsleri, metro seferleri, TCDD ve Deniz Yollarının şehir içi ulaşımları için ücretsiz kullanım haklarına sahiptirler.
• Ağır engeli olan vatandaşlar için yanında bir kişi refakatçisi ile birlikte ücretsiz ulaşımdan yararlanabilir.
• Şehirler arası ulaşımda engelli vatandaşlar için yüzde 30 oranında indirim mevcuttur. Ancak şehir içi ulaşımlarda bilinmesi gereken en önemli nokta bu ulaşımda refakatçi indiriminin olmayacağıdır.
• THY indirim maalesef kısıtlı indirimlerden oluşmaktadır. Buna göre engeli vatandaşlar THY’den yüzde 25 oranında indirim hakkına sahip olurken bu durum ekonomik bilet alan kişiler ile internet üzerinden bilet alan kişiler için geçerli değildir.

Özel Şirketler tarafından sağlanan haklar nelerdir?

Engelli kişilere birçok kurumsal özel şirketler avantajlı indirimler sunar, kısaca engelli hakları kapsamındaki indirimleri incelemek gerekirsek;

Engelli iletişim indirimleri nelerdir?

Engelli hakları arasından özel firmalarda indirim hususunda bilgiler şu şekilde sıralanırlar; Engelli vatandaşlar özel şirketlerin telefon hatlarını veya internet hizmetlerini kullanmak istediklerinde, %25  indirim oranından yararlanma hakkına sahiptirler. Bunun için, engelli vatandaşlar hizmet almak istedikleri servis sağlayıcı firmanın kendilerine en yakın bayisine ulaşım sağlayarak, sağlık raporları ile birlikte diledikleri internet tanımlamasını yaptırırlar. Engelli İndirimi tanımlamaları müşteri hizmetleri ile iletişime geçerek de tanımlanabilmektedir.

• Engelli İnternet Kampanyaları Nelerdir?
• Engelli İletişim Tarifeleri Nelerdir?

Diğer yandan TTNET’in kendilerine en yakın olan bayisine nüfus cüzdanı ve engelli sağlık raporları ile gittiklerinde, standart internet tarifelerinin tümünün hizmetinden % 25 indirim ile yararlanma hakkına sahiptirler.

Engelli istihdam hakları nelerdir?

Engelli kişilerin ekonomik zorluk çekmemesi ve sosyal yaşama katılmaları için istihdam edilmesi oldukça önemlidir. Devlet kurumlarında istihdam etmek için engelli kişilere yönelik EKPSS sınavı yapılmaktadır. Ayrıca özel sektörde ise engelli istihdam edilmesi için bazı kanuni zorunluluklar bulunmaktadır.

Engelli EKPSS Sınav Hakkı

Engelli vatandaşlar için tanınan EKPSS hakkı, her sene kamu personeli için yapılan KPSS sınavının engelli vatandaşlar için uygulanma durumudur. Buna göre 2 yılda bir olarak yapılan bu sınava her türlü engel grubundan olan vatandaşların katılma hakları bulunmaktadır. Bunun yanın sıra kura yöntemi ile atama yapılarak kişiler; lise, ön lisans ve lisans mezunları sınav ile, ilköğretim ve ortaöğretim mezunları da kura ile atama yöntemine dahil edilecek olan kişiler arasında yer almaktadır. 

Özel Sektör ve Devlet Kurumlarına Engelli Personel Alımları

4857 sayılı İş Kanunu’na göre 50 ve üzeri işçi çalıştıran iş yerlerinde (Özel Sektör %3), (Kamu Sektörü %4) engelli çalışan istihdam etmek zorundadır. Ayrıca belirlenen kota dışında fazla engelli işçi çalıştıran kişilere, çalıştırdıkları personelin sigorta primleri devlet tarafından yatırılmaktadır.

Diğer Engelli Hakları Nelerdir?

Engelli kişilere sunulan diğer hakları kısaca incelemek gerekirsek;

Muayene öncelik hakkı

Engelli haklarından tedavide sıra önceliği hususu hakkında bilgiler şu şekilde sıralanırlar; Engelli vatandaşlar hastanede yapılan rutin kontroller için veya acil bir hastalığın gelişmesi halinde öncelikli olarak muayeneye girme ve tedaviden yararlanma hakkına sahiptirler. Hastanede doktor muayenesine gitmiş olan engelli bir vatandaş sıra kaydından yararlanırken, engelli kimlik kartını veya sağlık raporunu göstererek, beklemeden muayenesine girmektedir. Eğer bu duruma sırada yer alan her hangi bir kişi tarafından itiraz gerçekleşirse, hastane yönetimine bildirim yapma hakkı da bulunmaktadır.

Refakat izin hakkı

Engelli haklarından eşlik etme izni hususunda bilgiler şu şekilde sıralanırlar; Kendisine hastanede veya evde bakımda belirli periyotlar ile eşlik edilmesi gereken engelli vatandaşlar, ailelerinden yardım alma hakkında sahipten aile bireyleri ise bu konuda işverenlerinden izin alma hakkına sahiptirler.

Engelli bir bireyin her hangi bir hastalık sebebi ile refakat ihtiyacı doğmuşsa, kişiye eşlik edecek olan aile bireyinin işvereninin refakat iznini vermeme gibi bir hakkı bulunmamaktadır. Bu yasal işlem ve engelli hakları yönetmeliği kapsamında engelli vatandaşa, tedavisi kapsamında maksimum 2 ay süre ile refakat edilir.

Üniversite uygun eğitim desteği

Engelli haklarından fakültede uygun eğitim hususunda bilgiler şu şekilde sıralanır:

Engelli bireyler Lise eğitimleri ardından Üniversiteye geçiş sınavına standart aşamalar ile başvurduklarında, sınav şeklinde özel koşullardan yararlanma hakkına sahiptiler. Bu kapsamda Üniversite giriş sınavında özellikle görme engelli öğrenciler için özel hazırlanmış olan karmaşık grafik ve tablo içermeyen, dokunsal yazı sistemli ve ya yüksek puntolu kitapçıklar sunulur.

Sınav sonunda Üniversite bölümlerini kazanmak için gerekli olan taban puanı ise 100 puan ve üzeri olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda görme engelli öğrenciler Üniversitelerde özel sınav ile giriş hakkına sahiptirler. Bu işlem için ekstra bir başvuru gerekmez. Standart koşullarda Üniversite giriş sınavına başvuru yeterlidir. Sınav ardından ise hangi Üniversite kazanılırsa kazanılsın, görme engelli öğrenciye uygun şartların hazırlanması ve gerekli eğitim ortamının sağlanması Üniversitelerin mesuliyetindedir.

Engelli hakları konumuz hakkında aklınıza takılan ve merak ettiğiniz soruları alt kısımda yer alan yorumlar kısmından bizlere yazabilirsiniz.