Görme engelli kişiler dışarıda yürürken çeşitli zorluklar ile karşılaşmaktadır. Engeli bulunmayan kişiler görebilir, gideceği yönü seçebilir, algılayabilir ve uzak durması gereken noktaları karar verebilir. Görme engelli kişiler ne yazık ki anında ve rahat bir şekilde yapamaz.
Hissedilebilir Yüzey Nedir?
Hissedilebilir yüzey görme engelli kişilerin, sokakta yürürken karşılaşabileceği zorlukları minimuma indirmek, onları bu yönden biraz olsun rahatlatmak için tasarlanmış bir yüzey ürünüdür. Görme engelli yolu veya hissedilebilir zemin olarak da anılan bu kabartma dokulu yüzeyler görme engelli kişilerin dokunma duyusuna hitap eder, onları yönlendirir ve amaçlarına uygun olarak yol değiştirmelerini kolaylaştırır.
Engelli Yolları
Hava almak, okula veya işe gitmek, kafamızı dağıtmak, güneşte ısınmak veya yağmur damlalarının tadını çıkarmak, karda kaymak, işlerimizi halletmek, çevremizi algılamak için vb. nedenler ile dışarı çıkıyoruz. Dışarıya çıktığımız zaman görülmeye değer bulduğumuz veya merakımızı uyandıran şeylere daha uzun uzun bakarız, şimdi nereye sapacağımıza hemen karar veririz, yolumuzu değiştirmemizi gerektiren bir şeyi hemen fark ederiz.
Görme engelli kişiler için bu böyle değildir, görebilen biri için bu kadar basit ve gündelik bir şey olan dışarıda, sokaklarda olma hali onlar için aklımıza bile gelmeyen riskler ve sıkıntılar barındırabilir. Bu yüzden devletlerin göremeyen “başka fiziksel engelleri” olan vatandaşların hayatını kolaylaştırmak için engelli yürüme yolu gibi kolaylıklar oluşturması gerekir ve beklenir.
Hissedilebilir zeminler sayesinde görme engelliler dışarıda daha kaliteli zaman geçirebilirler, potansiyel tehlikelerden korunabilirler, çarpma, düşme gibi durumlara daha az maruz kalırlar.
Engelli Hissedilebilir Yüzey İşgali
Hissedilebilir yüzeyler yaya yollarında, AVM’lerde resmi kurumlarda, okullarda, veya iş yerlerinde. Görme engelli bireyler için özel olarak hazırlanan kılavuz çizgilerinin kullanımına ne yazık ki herhangi bir engeli bulunmayan insanların duyarsızlığından dolayı çeşitli engeller çıkabiliyor.
Örnek vermek gerekirse yaya yollarında Hissedilebilir Yüzeylerin üzerine park eden araçlar, masa sandalye koyan esnaf, pano veya tabela.
AVM’lerde, iş yerlerinde ya da kamu kurum ve kuruluşlarında da aynı şekilde özen gösterilerek kılavuz yollarının kullanımını etkileyecek tüm unsurların dikkatle takip altına alınması ve kontrol edilerek sorunsuz şekilde her daim kullanıma hazır olması gerekiyor.
Hissedilebilir Yüzeylerin Kullanım Alanları
İlk olarak 1965’de Japonya’da tasarlanmış olan bu kabartma yüzeyler yaya geçitlerinde, engel teşkil eden kent mobilyalarının çevresinde, kaldırım hatlarının üstünde ve kaldırımlardaki rampaların önünde, gişe – danışma vb. yerlerin ve istasyonların önlerinde konumlandırılır. Bu yüzeyler hastane, park, otel, kamu binası, cami, alışveriş merkezi, banka, toplu taşıma bekleme istasyonu, benzin istasyonu, otogar, telefon kulübesi gibi yerlere uygulanabilir. Kamu kullanımına açık alanlarda yönleri ve muhtemel tehlikeleri algılamakta zorlanan görme engelliler böylece bunları hissederek algılama olanağına kavuşurlar ve hayatları bu yönden biraz daha kolaylaşır.
Hissedilebilir Zeminlerin Özellikleri
Hissedilebilir yüzey özel bir amaca yönelik olarak tasarlanıp kullanılan bir üründür ve amaca ulaşması, yani görme engelli bireylerin dışarıda geçirdiği zamanları daha kaliteli ve güvenli kılması, onların çeşitli işlerini daha az zorlanarak halletmesini sağlaması için bazı özelliklere sahip olması gerekir. İdeal bir görme engelli yolu elastik olmalı, kaymamalı, koku yapmamalı ve kolayca temizlenmelidir. İçeriğinde alev geciktiriciler bulunmalı, böylece yanmaya karşı dirençli olmalıdır. Montaj kolaylığı önemlidir; kaliteli bir hissedilebilir zemin iç ve dış mekanlara pratik bir şekilde uygulanabilmelidir. Hissedilebilir yüzeylerin yüksek alkali ve asitlere karşı dayanıklı olması, tını farklılığı oluşturarak görme engelli kişilerin yönlerini daha rahat bulmalarını sağlaması gerekir. Bu yüzeylerin mekanik mukavemeti yüksek olmalıdır. Ayrıca UV ışınlarından etkilenip renk değiştirmeyecek şekilde üretilmeleri gerekir.
Kılavuz yol olarak da anılan hissedilebilir yüzeylerin işlevlerini tam olarak yerine getirmeleri uygun özelliklere sahip olmaları ve amaçlanan faydayı sağlayacak şekilde uygulanmalarına bağlıdır.
Ayrıca düzgün, engelsiz ve güvenli olması gerekir. Yüzey beyaz bastonla rahatça hissedilebilmeli ama görme engellilerin veya görme gücü düşük olan kişilerin böyle bir yüzeyde bastonsuz yürümeyi tercih edebileceği de unutulmamalıdır, zira bu yüzeylerin bir özelliği de ayak tabanıyla hissedilebilmeleridir.
Dokunma duyusu görme engelli kişilerde çok gelişmiş durumdadır, bu yüzden olması gerektiği gibi olan hissedilebilir yüzeyler onların işlerini çok kolaylaştırabilir. Görme engelli yolları başkalarını rahatsız etmeli, onlara ihtiyacı olanları ise doğru bir şekilde yönlendirmeli ve optimum fayda sağlamalıdır. Bu yüzeyler uygulandıkları zemine kontrast teşkil eden bir renkte olmalıdır, böylece çok az gören kişiler onları görebilir. Bu tip yüzeylerde daha çok sarı renk tercih edilir; çünkü sarı parlaklık seviyesi yüksek ve görsel olarak fark edilmesi saha kolay bir renktir. Bu
Hissedilebilir Zemin Çeşitleri Nelerdir?
Hissedilebilir yüzeyler ıslandığı zaman kaymamalı ve akustikleri çevredeki diğer yüzey malzemelerinin akustiğinden farklı olmalıdır. Ayrıca hissedilebilir yüzeyin güzergahında engeller bulunmamalıdır.
Kılavuz İz Hissedilebilir Zemin
Görme engelli kişilerin gidecekleri yere güvenlik içerisinde erişmelerini sağlamak amacıyla kullanılan kılavuz iz üstünde birbirine paralel en az 6 adet çubuğun bulunduğu, asgari 40 mm. genişliğindeki bir yüzeydir. Bu yüzeyin üstündeki çubuklar hareket yönüne paralel olarak düzenlenmiştir.
Uyarıcı Yüzey Hissedilebilir Zemin
Uyarıcı yüzey olarak adlandırılan hissedilebilir yüzey tipi görme engelli bireyleri çeşitli kentsel engeller ve seviye farklılıkları konusunda uyarmaya yarar ve yaya geçitlerini zorlanmadan kullanabilmelerini sağlar. Bu tarz yüzeylerin üstündeki uyarıcı kabartma dokusu kesik kubbeler şeklinde olur.
Eliptik Yüzey Hissedilebilir Zemin
Kabartma dokusu elips biçiminde düzenlenmiş olan eliptik yüzeyler görme engellilerin metro gibi raylı sistemlerde ve hemzemin geçitlerindeki seviye farklılıklarını algılayabilmelerini sağlar.
Braille Kabartma Levhalar
İnsanların, özellikle de görme engellilerin hayat koşullarında zorlandıkları anlar çoktur. Özellikle engelli insanların dışarda yaşamda karşılaştıkları ve karşılaşacakları zorluklara göre günümüz de gerekli önlemlerin alındığı görülmektedir. Görme engelli insanların yaşamda ihtiyaçlarını yardım almadan, özgürce istediklerini yapabilmeleri adına çeşitli açılardan gelişimler gözlenmektedir. Görme engeli olan insanlarda dokunma ve hissetme duyusu fazla olduğu için kabartma levha imalatı fazlaca kullanılmaktadır.
Kişilerin doku duyusuna hitap eden kişileri yönlendiren yollarını bulmalarına yardımcı olması konusunda oldukça farklı tasarımlarla karşılaşmak mümkündür. Braille Kabartma Levhalar görme engeli olan kişilerin gitmek istedikleri alana kolayca erişim sağlamalarına olanak vermektedir. Kabartmalı levhalar bina alanlarında kullanılacaksa, bina girişinin en yakın noktasında yer almasına özen gösterilmelidir. Kabartmalı levhalar sayesinde oldukça fazla bir kullanım alanına sahip olduğu görülmektedir. Özellikle kişilerce kaynaklanan özel durumlardan dolayı direk dikkat çeken ve kolayca ulaşım sağlanan alanlara yerleştirilmesine özen gösterilmelidir.
Braille Kabartma Levhaların Kullanım Alanları
Kabartmalı levhaların kullanım alanları göz önüne alındığında binalarda tüm birimler hakkında bilgiye erişmek amacıyla görme engellilerin başkalarına ihtiyaç duymadan hissedilebilir yüzeylerin oluşturulmasıyla kişiler özgür bir şekilde istedikleri alana erişimlerinin sağlanması engelli kişiler için büyük bir önem ifade etmektedir. Kişilerin farklı alanlarda kullanabilecekleri kabartmalı levha imalatı, pek çok alanda kullanım alanına sahip olmaktadır.
Kişilerin vardıkları erişim noktasının doğru olup olmadığının teyidini tek başına almalarını sağlamaktadır. Hissedilebilir yüzey sayesinde kişilerin rahatça hareket edebilmelerine olanak sağlamaktadır. Yapılan levhaların uzun zaman kullanılması gerekmektedir. Özellikle kabartma kısımlarının rahatlıkla kişilere doğru yönlere doğru bir erişim sağlaması gerekmektedir.
