Malulen gelen emeklilik, bir kişinin normal iş gücünden %60 ya da daha fazla kayıp yaşandığı durumlarda gerçekleşen emeklilik durumudur. Malulen emekli olabilmek için birtakım şartların olgunlaşması gerekiyor. Kişilerin malulen emekli olabilmesi için öncelikle %60 iş göremez raporu alabilmesi ve doktor kontrolü sırasında malulen emeklilik hastalıklarından birini taşıması gerekiyor.
Malulen emeklilik şartları, sigorta ilk başlangıcı süresinden önce sağlıklı olan ya da engel durumu varsa da çalışmasına engel olmayan kişiler çalışma süresi içerisinde malul duruma geldiklerinde sigorta süreleri ve yıl şartlarını karşılamak sureti ile emekli olabiliyorlar. Malulen emekli olabilmek için belirtilen şartlar şu şekilde sıralanabilir:
Bu şartlar ışığında eğer kişi sürekli olarak bakıma muhtaçlık durumu içerisinde ise 10 şartı aranmıyor ve prim ödemesi dolduğunda malulen emekli olabiliyorlar. Şartlar oluştuğunda kişiler gerekli belgeleri hazırlayarak süreci başlatabilme hakkına sahip olabiliyorlar.
Malulen emeklilik hastalıkları arasında şeker hastalığı çok rastlanılan hastalıklardan biridir. Zorlu tedavi süreci olan kanser türleri de geçerli hastalıkların başında geliyor.
Beyin tümörü, demans, epilepsi, Parkinson, zekâ gerilikleri, serebral palsi, multi skleroz, şizofreni, görme azlığı ve retina kanamaları, yardım olmadan ayakta durmada denge kaybı yaşayanlar malulen emekli olabilecek sınıfta yer alıyor.
Kol, bacak gibi organ kayıplarının yaşanması, Behçet hastalığı, anemi, gastrointestinal kanamalar, karaciğer sirozu, karaciğer nakli, kalp sorunları, solunum sistemi rahatsızlıkları, böbrek ve akciğer nakli, tüberküloz ve AIDS gibi hastalıklar da yaşanılan rahatsızlık şiddetine göre kapsam içerisinde tutuluyor.
Malullük tespiti, bu alanda yetkilendirilen hekimler ya da diş hekimlerinden oluşan Sağlık Kurullarınca yerine getiriliyor. Kurullar değerlendirmelerini yaparken belgelerin eksik ya da yetersiz olduğu durumlarda yetki verilmiş olan sağlık kurulları tarafından hazırlanan raporları ve tıbbi belgeleri konu ile ilgili olan mevzuat hükümleri kapsamında değerlendirmeye alırlar. Bu değerlendirme sonrasında ise kişi maluldür ya da değildir şeklinde ara karar verebilirler.
Kişiler malul olduklarına dair karar ortaya çıksa dahi belli durumlar karşısında kontrol muayene şartını yerine getirmek durumundadır.
Malulen emekli olan kişilerin aldığı aylık, sigortalı olanların 5510 sayılı Kanun çerçevesinde ya da yabancı bir ülke mevzuatına göre çalışmaya başlaması ile kesilir. Yapılan kontrol muayenesi sonrasında kişinin malullük durumunda iyileşme görülmesi ve ortadan kalkması ile de bu aylık ödenmez.
Malulen emeklilik kontrol muayenesi, sağlık kurulunca karar vermesi ve tekrar değerlendirme kriterleri şu şekildedir;
Malulen emekli olmak için alınması gereken sağlık raporu devletin tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurulları tarafından düzenlenmesi gereklidir. Sağlık raporu üzerinde iş gücü kaybının ve engel oranının açıkca belirtilmesi gereklidir. Sağlık kurulu tarafından hazırlanan sağlık raporu SGK kurumuna teslim edilmelidir.
Sağlık Kurulu Raporu veren sağlık kurumları şu şekiledir;
Malulen emekli olacak kişilerin yaptıkları başvuruların kontrollerini, emekli maaşının ne kadar olduğunu öğrenebilmek için maaş sorgulaması yapabilirler.
E Devlet portalına TC kimlik numarası ve şifre ile giriş yapılır. Sonrasında Sosyal Güvenlik Kurumuna ait olan uygulama üzerinden 4A emekli aylık bilgisi uygulaması açılarak buradan emeklilik maaş durumu öğrenilir.
E Devlet portalına TC kimlik numarası ve şifre ile girdikten sonra ilgili kurumun sayfasından 4B emekli aylık bilgisi üzerinden maaş bilgisi öğrenilebilir.
Kişiler yine E Devlet portalına TC kimlik numarası ve şifreleri ile giriş yaparak ilgili kurumun 4C emekli aylık bilgisi üzerinden maaş bilgisi hakkında sorgulama yapabilir.
Çalışma potansiyelinin %60’ını kaybeden kişiler malulen emekli olarak belli oranda maaş alma hakkı elde edebiliyorlar. Emeklilik maaşları da kişilerin prim esas kazanç tutarına göre belirleniyor. Yani sigortalının priminin üzerinden brüt ücret ne kadar yüksek olursa malulen emekli maaşı tutarı da o kadar yüksek olur.