Maluliyet durumu tespit işlemleri sayesinde kanunlara göre sigortalı çalışanlar için çalışma gücü kaybının hangi seviyede olduğu belirlenebilmektedir. Herhangi bir işyerinde çalışan sigortalı vatandaşlar, çeşitli sebeplerden dolayı iş kazası ya da meslek hastalığı geçirdiğinde maluliyet hakkına sahip olabilmektedir.
Çalışanın meydana gelen kazadan dolayı, iş görme ve iş yapabilme kapasitesinde ne kadar kayıp olduğunu belirleme işlemi, devletin resmi kurumları tarafından yapılan maluliyet tespit işlemleri ile mümkün olmaktadır. İş kazası geçiren sigortalı çalışanların ülkemizdeki kanunlara göre malul olarak kabul edilebilmesi için bu tespit işlemlerinin mutlaka yapılması gerekmektedir.
Malul kişi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 25. maddesinde tanımlanmıştır. Bu kanuna göre, sigortalı çalışanın veya işverenin talep etmesi üzerine SGK tarafından yetkilendirilen sağlık kurullarında düzenlenecek sağlık kurulu raporu doğrultusunda, sigortalıların çalışma gücü kaybına uğramış olmaları durumuna malullük denilmektedir. Kanunda, iş kazası veya meslek hastalığından dolayı çalışma gücünün en az %60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünün tamamını kaybetmiş olduğu tespit edilen kişiler, malul sayılmaktadır.
Maluliyet başvuru işlemleri, iş gücü kaybı yaşayan sigortalının bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il müdürlüğü veya merkezlerinin ilgili servislerinde yapılmaktadır. Malullük belgesi almak isteyen çalışanlar bir dilekçe ile başvuru yaptıktan sonra devletin servisleri başvuru talebini onaylar ve kişinin sağlık kurulu raporlarının çıkarılacağı yetkili hastanelere sevk edilmesi sağlanır. Yönetmelikte yer alan hükümlere göre sigortalının talepte bulunduğu tarih itibarıyla son 6 ay içinde devletin resmi kurumları tarafından yetkilendirilen hastanelerce düzenlenmiş sağlık kurul raporu varsa, bu durumda sevk işlemi yapılmadan söz konusu rapor baz alınıp işlem yapılmaktadır.
Maluliyet tespit işlemleri, tam teşekküllü hastaneler sağlık kurumlarında görev yapan yetkili doktorlardan ve diş hekimlerinden oluşan Sağlık Kurulu tarafından yapılmaktadır. Bu sayede malullük başvurusunda bulunan kişinin meslekte çalışma ve kazanma gücü kaybı oranlarının resmi bir şekilde tespit edilmesi mümkün olabilmektedir. Sağlık Kurulu’ndaki doktorlar tarafından yapılan tetkik ve muayeneler sonucunda sigortalı çalışan hakkında “Maluldür” veya “Malul Değildir” kararları verilebilmektedir. Bu kararların yanı sıra duruma bağlı olarak kurul tarafından “Ara Karar” da verilebilmektedir.
Maluliyette ara karar uygulaması, sigortalı çalışanın durumunu değerlendirirken, sağlık kurulu raporundaki belgelerin yetersiz ve eksik olması halinde bu belgelerin tamamlanması için gerçekleştirilen bir uygulamadır. Dosyadaki eksik belgelerin tamamlanarak daha sonraki süreçte doğru bir değerlendirilme yapılabilmesi için ara karar verilir.
Maluliyet kontrol muayenesi koşulu, sağlık kurulu tarafından malul olduğuna karar verilen sigortalının çeşitli sebeplerle kontrol muayenesine tabi tutulması anlamına gelmektedir. Daha önceden malul olarak hakkında rapor düzenlenen kişinin:
gibi sebeplerden olayı yeniden maluliyet muayenesine girmesi gerekebilmektedir. Maluliyet tespit işlemleri için bu tür uygulamalar devletin resmi kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir.