Yetim Aylığı (Maaşı) Nedir, Şartları Nelerdir
İnsanın yaradılışından itibaren hayatını idame ettirme mücadelesi de hep olmuştur. Gıda, giyim, barınma gibi en temel ihtiyaçlar ve bunları tedarik etme çabası, basit de olsa tarihin ilk çağlarından beri var olmuş, zaman ilerleyip ihtiyaçlar çeşitlenip çoğaldıkça bu mücadele de artarak devam etmiştir. Toplumumuzda çok eski tarihlerden beri kimsesizin, garibanın, öksüz ve yetimin elinden tutmak, hayatını idame ettirme mücadelesinde maddi ve manevi destek sunmak, kutsal ve takdir edilen bir davranış olarak kabul edilmiştir. Zamanla bu destek hareketleri geliştirilmiş, bu amaçlara yönelik vakıflar kurulmuş, düzenli ve organize bir hale getirilmiştir. Bugün Türkiye Cumhuriyeti Devleti, bir sosyal devlet olmanın yüklediği sorumlulukla, her türlü destek hareketini kanun ve yönetmeliklerle düzene koyarak, bir çoğunu yardımdan ziyade bir hak olarak meşrulaştırmıştır. Bugünkü yazımızda üzerinde durarak her yönüyle inceleyeceğimiz Yetim Aylığı da, hak olarak meşrulaştırılan bir destek hareketidir.
Yetim Aylığı (Maaşı) Başvurusu Nasıl Yapılır ?
Yetim maaşı başvurusu, 4A yani eski adıyla ssk statüsünde yetim aylığı bağlama işlemleri için ilk olarak "gelir / aylık / ödenek talep belgesi" ile Sosyal Güvenlik İl Müdürlüklerine başvurulması gerekmektedir. Aylık bağlandıktan sonraki her türlü işlem için ise "Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Hizmet Akdiyle Çalışanlar Emeklilik Daire Başkanlığı, Mithatpaşa Cadddesi No:7 Sıhhiye/ANKARA adresine başvurulur. 4B yani Bağkur statüsünde ölüm aylığı bağlama işlemleri için sigortalının dosyasının bulunduğu Sosyal Güvenlik Müdürlüklerine başvuru yapılır. 4C li kamu görevlileri ile 5434 sayılı Emekli Sandığı kapsamında olanların hak sahipleri ise "Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı Mithatpaşa Caddesi No:7 Sıhhiye/ANKARA adresine başvurmaları gerekmektedir. Başvuru, ayrıca e-devlet portalından "Ölüm Yardımı ve Dul / Yetim Aylığı Talebi" ile de yapılabilmektedir.
Yetim Aylığı (Maaşı) Başvuru Evrakları Nelerdir ?
Yetim aylığı desteğinden yararlanmak için başvuru için gerekli belgeleri alt kısımda yer almaktadır:
- Gelir/Aylık/Ödenek Talep belgesi
- Malul çocuklar için sağlık kurulu raporu
- Vasi tayini gereken durumlarda vasi ilamı
- SGK'nın YÖK ve MEB ile yaptığı protokol kapsamında öğrenim belgeleri elektronik ortamda temin edildiğinden öğrenim belgesine gerek yoktur.
Yetim Aylığı (Maaşı) Kimler Alabilir ?
Vefat eden sigortalıların geride kalanlarına Dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için
- En az 1800 gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş olmalıdır.
- 4A sigortalıları için her türlü borçlanma hariç en az 5 yıl sigortalılık süresi ile 900 gün malullük yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödenmiş olması gerekmektedir.
Bununla birlikte:
- Yaşlılık, malullük ya da vazife malullüğü maaşı alıyorken, veyahutta bu maaşlara hak kazandığı halde henüz işlemleri tamamlanmamış olduğundan maaş bağlanmamış durumda iken,
- Maaşı bağlanıp da sigortalı olarak yeniden çalışmaya bağladığı için maaşı kesilmiş durumda iken vefat edenlerin geride kalanlarına yazılı talep etmeleri halinde aylık bağlanır.
- 4B Bağkur sigortalılarının geride kalanlarına ölüm dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için genel sağlık sigortası primleri de dahil hiçbir prim borcu olmaması gerekmektedir.
Ölen sigortalıdan çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için bir takım şartlar bulunmaktadır.
Yetim Aylığı Erkek Çocuk
Erkek çocukların evli olup olmadıklarına bakılmaksızın 18 yaşını, orta öğrenim görmeleri halinde 20 Yaşını ve yüksek öğrenim görmeleri halinde 25 yaşını doldurmamış olmaları gerekmemektedir. Çalışma gücünün en az %60'ını kaybettiği engelli sağlık kurulu raporu ile tespit edilen malül durumdaki çocuklar için herhangi bir öğrenim ve yaş şartı yoktur. Ayrıca kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması gerekmektedir.
Dul ve Yetim Aylığı Kız Çocuk
Dul ve Yetim Aylığı almak isteyen kız çocukların evli olmamaları şarttır. Evli olup da sonradan boşananların talebi üzerine kendilerine tekrar dul yetim aylığı bağlanır. Kız çocukları için herhangi bir yaş ya da öğrenim durumu şartı yoktur. Kız çocuklarında da erkeklerdeki gibi kendi sigortalılıklarından dolayı gelir ya da aylık bağlanmamış olması gerekmektedir.
Yetim Aylığı (Maaşı) Hangi Durumlarda Kesilir ?
Yetim maaşı hak eden kişilerin geçerli kriterleri yerine getirmemesi durumunda yetim aylığı kesilme durumları malesef yaşanmaktadır. Kesilme durumları kısaca maddeler halinde anlatmak gerekirse;
- Kız çocuklarının evlenmesi halinde,
- Erkek çocukların yüksek öğrenim görüyorlarsa 25 yaşını, ortaöğrenim görüyorlarsa 20 yaşını ve herhangi bir öğrenime devam etmiyorlarsa 18 yaşını doldurmaları halinde,
- Kendi sigortalılıklarından dolayı gelir ya da aylık bağlanması halinde
- 5434 sayılı Kanuna göre yetim aylığı bağlananların 5510 sayılı Kanunun 4A, ve 4B statüsünde çalışmaya başlamaları halinde yetim aylıkları kesilmemektedir. 5434 sayılı Kanunun 99 uncu maddesi gereğince yetim aylığı alanların 5510 sayılı Kanunun 4C statüsünde çalışması halinde, yetim aylığı kesilmektedir.
- 7103 sayılı kanun ile 2018 yılında yetim aylıklarının kesilmesi konusunda yetimler lehine yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Buna göre:
27/3/2018 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanması talebinde bulunan çocuklardan 4/1-(a) kapsamında sigortalı sayılanlara; 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görüyorsa 20 yaşını, yüksek öğrenim görüyorsa 25 yaşını doldurana kadar yetim maaşı bağlanır. Aylık almakta iken 4A kapsamında sigortalılığa tabi çalışmaya başlayan hak sahibi çocukların da kanunda belirtilen yaş ve öğrencilik nitelikleri devam ettiği sürece bağlanan aylıkları da devam edecektir.
